جداسازی و شناسایی گونه‏های فوزاریوم از نمونه‏های ذرت و گندم و ارزیابی توانایی آن‏ها در تولید فومونیسین b۱

هدف: گونه‏های فوزاریوم از جمله عوامل شایع آلودگی قارچی مواد غذایی و قادر به تولید سموم سرطان‏زا به‏ویژه فومونیسین هستند. در تحقیق حاضر آلودگی نمونه‏های گندم و ذرت مناطق مختلف ایران به قارچ فوزاریوم و توانایی جدایه‏های فوزاریوم جداسازی شده در تولید فومونیستن b1 به‏ عنوان یک سم سرطان‏زا و مخاطره‏آمیز بهداشت عمومی بررسی شد. مواد و روش‏ها: نمونه‏های ذرت (32 نمونه) و گندم (15 نمونه) جمع‏آوری شده از 10 استان اصلی کشور به منظور جداسازی گونه‏های فوزاریوم با استفاده از روش شناوری روی محیط کشت جامد مالاشیت سبز کشت شد و جدایه‏های جداسازی شده بر‏اساس ویژگی‏های ریخت‏شناختی شناسایی شدند. توانایی تولید میزان فومونیسین b1 تولید شده توسط جدایه‏ها با استفاده از روش‏های کروماتوگرافی لایه نازک و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا ارزیابی شد. نتایج: تعداد 55 جدایه فوزاریوم جداسازی شده متعلق به 5 گونه فوزاریوم به‏ترتیب فراوانی شامل فوزاریوم ورتیسیلوئیدس (23 جدایه، 9/41 درصد)، فوزاریوم پرولیفراتوم (22 جدایه، 40 درصد)فوزاریوم سابگلوتینانس(5 جدایه، 1/9 درصد)، فوزاریوم نیگامایی (4 جدایه، 3/7 درصد) و فوزاریوم ردولنس (1 جدایه، 8/1 درصد) بودند. 22 جدایه از 55 جدایه (40 درصد) قادر به تولید فومونیسن در غلظت‏های مختلف بودند که محدوده تولید سم آن‏ها از 4/230 تا 9565 میکروگرم در میلی‏لیتر گزارش شد. بیشترین میزان تولید فومونیسین b1 متعلق به گونه‏هایورتیسیلوئیدس و پرولیفراتوم بود. نتیجه‏گیری: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که گونه‏های مختلف فوزاریوم به‏ویژه فوزاریوم ورتیسیلوئیدس و فوزاریوم پرولیفراتوم به عنوان قارچ‏های مهم آلوده کننده ذرت و گندم در مناطق مختلف ایران حضور دارند. این آلودگی به دلیل توانایی تولید فومونیسن b1 به عنوان یک سم سرطان‏زا در انسان و حیوانات توسط بخش قابل توجهی از جدایه‏‏های مورد بررسی می‏تواند به عنوان یکی از عوامل مهم تهدید کننده سلامتی و بهداشت عمومی مطرح باشد.